Poradnik finansowy na czasy epidemii koronawirusa

Kryzys związany z epidemią koronawirusa i pojawiającą się w następstwie zapaścią gospodarczą dla wszystkich jest nową sytuacją. Jak zarządzać oszczędnościami i budżetem domowym w tych trudnych czasach? Czy uda się kontynuować inwestycje i zrealizować zaplanowane wcześniej zakupy?

Najważniejsza zasada – zaczerpnięta ze środowiska inwestorów giełdowych – jest prosta:

1. Nie panikuj!
2. Trzymaj się ustalonej strategii i nie podejmuj pochopnych decyzji.

Wirus SARS-CoV-2, powodujący groźną chorobę COVID-19, niewątpliwie wpływa na decyzje konsumenckie i inwestorskie. 

Sytuacja osób pracujących – zwłaszcza, jeżeli masz umowę o pracę – wcale nie musi być jednak dramatyczna. Jeżeli dotychczas nigdy nie myślałeś/aś o zarządzaniu budżetem domowym w kategoriach strategicznych, ten Finansowy Poradnik Na Czasy Kryzysu zw. z Koronawirusem pomoże Ci podjąć najodpowiedniejsze działania.

Uwaga: ciągle pojawiają się nowe doniesienia dotyczące rządowych i samorządowych ulg, wakacji od kredytów, pożyczek i leasingu czy ułatwień dla pracowników, małych i średnich przedsiębiorców oraz jednoosobowych działalności gospodarczych. W związku z tym poniższy materiał będzie aktualizowany.

Z tego poradnika dowiesz się:

• Budżet domowy
  • Jak postawić sobie cele?
  • Zakupy: czy się ograniczać?
  • Gdzie kupić jedzenie przez internet
  • Gdzie szukać oszczędności
  • Jak podreperować mniejszy budżet / Jak szukać dodatkowych źródeł dochodu
• Inwestycje
  • Nieruchomości – kupować czy czekać?
  • Czy zawiesić inwestycje
  • Inwestowanie na giełdzie
  • Zobowiązania finansowe – co obiecuje rząd
  • Masz kredyt? Kiedy wziąć wakacje na spłatę
  • Na co pożyczka w czasach koronawirusa
  • Konsolidacja pożyczek podczas epidemii – czy warto?

Jeśli prowadzisz firmę, sprawdź poradnik o prowadzeniu firmy w czasach epidemii koronawirusa i kryzysu gospodarczego.

Budżet domowy

Zarządzanie finansami w domu zaczyna się od budżetu domowego. Jeżeli nigdy tego nie robiłeś, wypisz wszystkie wpływy (pensje, 500+, pieniądze np. z wynajmu mieszkania) oraz wydatki (czynsz, jedzenie i inne zakupy, podatki, opłaty za telefon, internet, telewizję i Netflix). 

Gotowy szablon planowania budżetu domowego możesz ściągnąć np. z bloga Michała Szafrańskiego. Samemu można stworzyć jeszcze prostsze zestawienie – pobierając np. poniższą tabelkę i uzupełniając ją online lub drukując i wypełniając długopisem.

TABELKA DO POBRANIA .PDF (WYDRUK)

TABELKA DO UZUPEŁNIENIA EXCEL (kalkulator)

Jak postawić sobie cele?

Być może zawsze wystarczało Ci “do pierwszego”, więc w swoim gospodarstwie domowym nie było potrzeby wdrażania planu oszczędności. Teraz jest na to dobry czas. 

Gospodarka stanowi system naczyń połączonych: nawet, jeżeli Twoja branża wydaje się dobrze prosperować, a Twój pracodawca zapewnia, że nie planuje zwolnień, równie dobrze w ciągu miesiąca-dwóch możesz być poinformowany o konieczności obniżenia wynagrodzenia o 20% albo zachęcony do udania się na urlop bezpłatny.

Po obliczeniu wszystkich swoich przychodów i wydatków spróbuj realnie oszacować, jaką kwotę najlepiej odłożyć na czarną godzinę. Zauważ, że gdyby udało Ci się odłożyć 20% przychodów w każdym miesiącu, to po trzech miesiącach (tyle często wynosi okres wypowiedzenia) zyskujesz kwotę, która – w przypadku utraty pracy – spokojniej pozwoli Ci żyć przez kolejny miesiąc.

Jeśli posiadasz oszczędności, tworzy się poduszka finansowa dająca względny spokój i czas na odnalezienie się w nowej sytuacji.

Wielu specjalistów podkreśla, że zabezpieczenie w postaci pieniędzy na koncie (ew. w gotówce), w rodzimej walucie, wydaje się obecnie najbezpieczniejszym rozwiązaniem.

Zakupy: czy się ograniczać?

Wiele osób planowało na wiosnę kupić nowe meble ogrodowe, rower czy samochód (przekonaj się, z jakimi dokładnie rocznymi kosztami się to wiąże). Czy należy porzucić wszystkie te plany? Niekoniecznie.

Jak kupić samochód używany?

Zastanów się, na ile dany zakup przyda Ci się tu i teraz – w tak zmieniającej się sytuacji związanej z koronawirusem. Np. wspomniany rower wydaje się dobrym rozwiązaniem na przemieszczanie się po mieście, jeżeli dla bezpieczeństwa zamierzasz zrezygnować z komunikacji publicznej. 

Jeśli pracujesz zdalnie z domu, pewnie potrzebujesz szybkiego komputera, sprawnego oprogramowania i szybkiego internetu. Z tych wydatków (a raczej inwestycji) nie warto rezygnować.

Na później zostaw jednak te zakupy, które w obecnej sytuacji nie są niezbędne. Wdrażaj plan oszczędnościowy. Otwarcie wytłumacz dzieciom, że to nie jest czas na zakup nowych ubrań, butów (i tak siedzą w domu), gier komputerowych czy gadżetów takich, jak najnowszy smartfon.

Zagadką dla wielu gospodarstw domowych jest to, czy robić większe zakupy żywności, gromadząc zapasy. Trudno znaleźć tu jednoznaczną odpowiedź. Obecna sytuacja nie zakłada zamykania sklepów spożywczych, dyskontów ani supermarketów. Odpowiednie organy państwowe zapewniają, że łańcuch dostaw odbywa się bez większych przeszkód, zatem na sklepowych półkach nie powinno zabraknąć chleba, mleka, warzyw i in. produktów.

Niektórzy gromadzą produkty o długim terminie ważności oraz chemię gospodarczą – zwłaszcza ci, którzy posiadają garaże czy domy jednorodzinne. Na dzisiaj nie wydaje się to konieczne działanie, ale możesz je przemyśleć, jeśli chcesz ograniczyć późniejsze wychodzenie z domu do sklepów. 

Nie wydawaj jednak w tym celu większości pieniędzy, które mogą Ci się przydać, jeśli kryzys związany z epidemią się przedłuży! W takiej sytuacji gotówka przyda się bardziej, niż 60 kg makaronu, 100 konserw, 50 zgrzewek wody i 30 opakowań papieru toaletowego.

Gdzie kupić jedzenie przez internet

Jeśli chcesz jeszcze bardziej ograniczyć wychodzenie z domu, warto skorzystać z zakupów w sklepach internetowych. Zamawianie w nich sprzętu, ubrań czy mebli od dawna jest popularne, a Allegro i inne serwisy sprzedażowe wprowadzają wiele udogodnień, takich jak późniejsza płatność (np. po 30 dniach) lub spłata ratalna.

Nieco mniej popularne jest w Polsce kupowanie jedzenia i produktów codziennego użytku przez internet – ale i tutaj opcji nie brakuje.

Oczywiście w dobie epidemii obsługa Twojego zamówienia znacznie się wydłużyła – nawet do dwóch tygodni. Ale już teraz możesz sprawdzić, gdzie zrobić codzienne zakupy przez internet i wybrać najlepszą dla siebie opcję.

E-SUPERMARKETY ONLINE (kolejność alfabetyczna):

• Auchan Direct https://www.auchandirect.pl/
• Carrefour Zakupy codzienne https://zakupycodzienne.carrefour.pl
• E.Leclerc https://ssl.leclerc.com.pl/ssl/
• Frisco.pl https://www.frisco.pl/
• Piotr i Paweł https://www.e-piotripawel.pl/
• Szopi.pl https://app.szopi.pl/ 
• Tesco https://ezakupy.tesco.pl/

Gdzie szukać oszczędności

Wspominaliśmy już o tym, aby ograniczyć wydatki takie, jak ubrania, smartfony, zbędny w tym momencie sprzęt RTV i AGD (więcej przeczytasz w akapicie “Zakupy: czy się ograniczać”).

Aby znaleźć kolejne oszczędności, jeszcze raz spójrz na swoje wszystkie wydatki miesięczne. Czy na pewno potrzebujesz subskrypcji wszystkich portali streamingowych, jak Netflix, HBO GO, a do tego telewizji kablowej? Może udałoby się wybrać (i opłacać) tylko jeden z tych abonamentów – a w przypadku braku finansów zrezygnować ze wszystkich. To samo tyczy się serwisów muzycznych: Spotify, Tidal, Deezer, Apple Music, YouTube Music. Niby kwestia kilkunastu złotych, ale właśnie tak zaczyna się oszczędności.

W okresie kwarantanny zawieś swoje członkostwo na siłowni, basenie, studiu tańca czy jogi. Wiele firm oferujących karty benefitowe (takie, jak MultiSport, FitProfit, OK System, MyBenefit) zawiesiła swoje abonamenty. Upewnij się, czy Twoje członkostwo też zostało zawieszone. Jeżeli nie – zrób to sam/a! Umowy zazwyczaj pozwalają nawet na kilkumiesięczne wstrzymanie opłaty. To kolejne 50-150 zł w kieszeni!

W wielu miastach zawiesić też można swoją kartę miejską – czyli abonament na komunikację publiczną. Zrób to, jeżeli z niej nie korzystasz:

• Warszawa: Zawieszenie biletu Warszawskiego Transportu Publicznego
• Kraków: Zwrot pieniędzy za bilet miesięczny (należy napisać maila na reklamacje@kkm.krakow.pl, szczegóły tutaj)
• Wrocław: Zawieszenie biletu miesięcznego (należy napisać maila na bok@urbancard.pl, szczegóły tutaj)
• Łódź: Zwrot pieniędzy za bilet miesięczny (szczegóły tutaj)

Jeśli masz dzieci i otrzymujesz 500+, pewnie przeznaczasz je na dodatkowe korepetycje, ubrania dla dzieci, materiały szkolne. Przymusowy czas dzieci w domu pozwala zaoszczędzić na wielu z tych wydatków. Ze względu na e-learning możesz np. zawiesić korepetycje. Opłaty zniesie wiele żłobków i przedszkoli, z których usług i tak nie możesz skorzystać. Przy dwójce dzieci uda Ci się zaoszczędzić nawet kilkaset złotych.

Choć zachęcamy do zachowania spokoju – m.in. dlatego, że im bardziej nerwowo działamy, tym większe konsekwencje dla wszystkich – warto jeszcze raz przemyśleć, czy obecna sytuacja jest najlepszym czasem np. na przeprowadzenie remontu – nawet, jeżeli był on już jakiś czas planowany.

Część wydatków możesz też rozłożyć na raty (polecamy dopasowanie najlepszej opcji dla Ciebie z ComperiaRaty) – nie rób tego pochopnie i szukaj najlepszych opcji. Sprawdź, czy na pewno Cię na to stać.

Jeśli rozważasz jakąkolwiek formę zobowiązania finansowego, rób to z głową! Skorzystaj z bezpłatnych kalkulatorów:

• ile zyskasz konsolidując zadłużenie (kalkulator konsolidacji zadłużenia)
• kalkulator konsolidacji kart kredytowych

Jak podreperować budżet i szukać dodatkowych źródeł dochodu

W dobie epidemii koronawirusa każde dodatkowe źródło dochodu może być cenne. Pożądaną cechą jest teraz szybkie dostosowywanie się do okoliczności. Nie załamuj się, tylko spokojnie przemyśl, gdzie możesz zdobyć pieniądze.

Wbrew pozorom, bardzo dużo osób szuka teraz okazji na zakup w internecie. 

• Wystaw swoje niepotrzebne meble, wózek dziecięcy, telewizor czy laptop na sprzedaż – możesz użyć popularnych serwisów takich, jak OLX, Gratka czy Allegro. 

• Sprzedaj niepotrzebne już ubrania na Vinted lub grupach na Facebooku (“Sprzedam…”). 

• Zrób remanent szaf, piwnicy, strychu i garażu, próbując spieniężyć to, co w tym momencie niepotrzebne. Nie myśl życzeniowo, na zasadzie: “przecież to jeszcze może się przydać”. Jeżeli czegoś nie używasz teraz, ani nie używałeś w ciągu ostatniego roku – możesz spróbować wystawić taki produkt na aukcjach.

Jeśli prowadzisz firmę, warto wrócić do zleceń, których zrealizowanie nie interesowało Cię jeszcze niedawno, przed kryzysem. Zaproponuj konkurencyjne ceny w zamian za szybką zapłatę od kontrahenta.

Jeśli pracujesz np. jako nauczyciel, coach biznesowy lub trener personalny i stracisz część dochodu – wynikającego np. z udzielania korepetycji – zaproponuj dotychczasowym uczniom prywatnym czy klientom, aby nie odwoływać lekcji szkoleń czy treningów, tylko przeprowadzić je przez Skype, Facebook, Zoom czy jedną z platform e-learningowych (jak Microsoft Teams, LLidero czy bezpłatne Universality).

Jeśli prowadzisz restaurację bądź sklep, wszystkie swoje działania przenieś do internetu, dostarczając jedzenie na wynos lub inwestując w sprzedaż online. W wejściu w świat sprzedaży online pomogą Ci firmy takie, jak Shoper czy merce.com. Poszukaj grup wsparcia na Facebooku i forach internetowych – bardzo wiele lokalnych firm stara się teraz wspierać.

Zrób rzeczy, na które kiedyś nie miałeś czasu: załóż firmową stronę internetową, bloga czy profile w mediach społecznościowych.

Inwestycje

Być może już wcześniej planowałeś inwestycje, celem ulokowania swoich oszczędności. A może czujesz się zachęcony/a niskimi cenami akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych bądź spadającymi cenami mieszkań? Zachowaj trzeźwy umysł i nic nie rób “na szybko”.

Nieruchomości – kupować czy czekać?

Trudno spodziewać się, aby utrzymała się tendencja wysokich wzrostów cen mieszkań. Specjaliści spodziewają się pewnego tąpnięcia całej branży, ale raczej spadków cen w okolicach 5%, niż 10%. 

Tańsze mieszkania to na razie co najwyżej “fakt medialny”, gdyż na rynku pierwotnym ceny jeszcze nie spadły, a o wpływie choroby COVID-19 na popyt i podaż mieszkań w Polsce dowiemy się pewnie dopiero za kilka miesięcy.

Czy zawiesić inwestycje 

Wiele przedsiębiorczych osób uważa, że nie ma lepszego czasu do inwestowania, niż teraz. W reklamach internetowych, mailowych czy w mediach społecznościowych uaktywni się wkrótce wielu “specjalistów”, którzy będą obiecywali pewny zysk dzięki inwestycjom w złoto / rynek FOREX / kryptowalutę / giełdę. Uważaj i nie bądź łatwowierny!

Jeśli nigdy nie inwestowałeś, np. na giełdzie, nie myśl, że to “łatwy pieniądz”. Codziennie rano będziesz się stresować wyceną spółki. Weź pod uwagę, że prawdziwi inwestorzy nigdy nie inwestują w jedną firmę – mają zazwyczaj zróżnicowany portfel inwestycji.

Poprzednie kryzysy czegoś nas już nauczyły. Wyceny na GPW faktycznie spadły – więc słyszymy, że to dobry moment na inwestycje, bo już bardziej nie spadną. To nieprawda! Cena spółki, która już teraz jest dużo tańsza, niż tydzień temu, jutro może być o kolejne 50% niższa.

Reasumując: nie rób rzeczy, na których nigdy się nie znałeś, za namową innych. Inwestuj wyłącznie w taki sposób, który doskonale rozumiesz.

Wielu specjalistów zwraca uwagę, że w czasie kryzysu najcenniejszy jako zabezpieczenie może być po prostu pieniądz (czy to zdeponowany na koncie, czy w formie gotówki). Najlepiej w walucie, którą zarabiasz (PLN), a nie w obcej – na czym można stracić ze względu na zmiany kursowe.

Więcej przeczytasz w kolejnym podpunkcie “Inwestycje na giełdzie”.

Inwestowanie na giełdzie

“Czarny poniedziałek”, “Czarny tydzień GPW” – dużo czytamy o spadkach cen akcji przez epidemię. O tym, że akcje spadły do tak niskich wycen, że teraz już muszą odbić się od dna, słyszymy na stacjach benzynowych, forach internetowych, podcastach. Oznacza to, że wielu “nowych i niewytrawnych graczy” rzuci się zaraz do inwestowania, nie mając o nim większego pojęcia. Zasili to giełdę, ale niekoniecznie portfele świeżych i niedoświadczonych inwestorów.

Specjaliści zwracają uwagę na takie elementy związane z inwestowaniem na GPW:

1. Wcale nie jest aż tak źle, żeby nie mogło być gorzej. Wyceny są niskie, ale mogą być jeszcze niższe. Doświadczony gracz będzie wiedział, jak w takiej sytuacji się zachować. Nowy – nie, narażając się na jeszcze większe straty.
2. W żaden sposób nie panikuj! Jw. – czy będzie na to przygotowany niedoświadczony inwestor?
3. Nie podejmuj pochopnych decyzji.
4. Trzymaj się ustalonej strategii. Czy można mówić o strategii w przypadku “żółtodzioba”, który na forum internetowym przeczytał, że warto teraz inwestować?
5. Zróżnicuj swój portfel akcji, czyli portfolio firm, w które inwestujesz.

Eksperci sugerują też, żeby raczej inwestować wtedy, gdy trendy są obiecujące (nawet, jeżeli wyceny są nieco wyższe, niż podczas recesji), niż wtedy, gdy osiągają dołek.

Oczywiście na pewno znajdą się tacy inwestorzy (specjaliści bądź szczęściarze), którzy podczas koronawirusowego kryzysu wzbogacą się na giełdzie.

Zobowiązania finansowe – co obiecuje rząd

Polski rząd obiecuje przeprowadzenie szeregu działań mających umożliwienie “miękkiego lądowania” podczas kryzysu. Nikt nie łudzi się, że nic nie stracimy – chodzi raczej o to, żeby te straty zminimalizować. Oto część działań, które mogą pomóc Ci jako konsumentowi. Jeżeli masz firmę, skorzystaj też z porad z działu “Prowadzę firmę”.

Masz kredyt? Kiedy wziąć wakacje na spłatę 

Polskie banki zrzeszone w Związku Banków Polskich (ZBP) ogłosiły odroczenie (zawieszenie) spłaty rat kapitałowo-odsetkowych lub rat kapitałowych na okres do 3 miesięcy. Co naturalne, Twoja spłata kredytu automatycznie wydłuża się wtedy o ten sam okres.

Ułatwienia dotyczą:

• kredytów mieszkaniowych, 
• kredytów konsumpcyjnych dla klientów indywidualnych, 
• kredytów dla przedsiębiorców.

Wnioski mają podlegać szybkiemu rozpatrywaniu – aby tak się stało, swoje podanie o “wakacje kredytowe” musisz uargumentować sytuacją finansową spowodowaną pandemią koronawirusa COVID-19.

ING Bank Śląski i mBank poszły jeszcze dalej, proponując 6-miesięczne odroczenie spłat.

Uwaga: Dostajemy sygnały od klientów banków, że proces wcale nie przebiega tak bezproblemowo, jak zapewniał komunikat ZBP. Miało być “dla wszystkich” i “bez zbędnych formalności”, a banki odmawiają lub proponują inne usługi, jak np. restrukturyzację kredytu, co dla klienta wiąże się z wyższymi kosztami i jest działaniem, które jest podejmowane w trybie zwykłym, kiedy klient ma problemy ze spłatą, a nie w trybie nadzwyczajnym – jaki w tej chwili. Może to też obniżać zdolność kredytową w BIK-u.

Ponieważ sytuacja jest dynamiczna, będziemy dalej informowali, jak przebiegają te formalności.

Na co pożyczka w czasach koronawirusa

Jeśli zastosowałeś się do wszystkich powyższych zaleceń, jak wdrożenie planu oszczędności, ograniczenie konsumpcji, sprzedaż niepotrzebnych rzeczy czy zawieszenie planów inwestycyjno-remontowych, ale Twój budżet wciąż jest na minusie, pewnie rozważasz zaciągnięcie pożyczki lub ratalną spłatę niektórych zakupów.

Bądź spokojny i nie działaj pod wpływem emocji. Sprawdź, czym jest scoring kredytowy i jak otrzymać pozytywną decyzję kredytową, nie szkodząc swojej historii w BIK-u.

Czujesz, że jesteś zmuszony do wzięcia pożyczki? Upewnij się, że bierzesz ją na to, co możesz określić jako pewną inwestycję (w siebie, w sprzęt, na którym pracujesz, w zarabianie pieniędzy w czasach kryzysu). Epidemia koronaworusa to nie jest dobry czas na rezerwowanie tanich wakacji na kredyt (nawet, jeśli pojawią się okazyjne oferty) czy wystawnej imprezy komunijnej Twojego dziecka.

Koniecznie porównaj najlepsze opcje pożczkowe na Comperia.pl (niezależna porównywarka finansowa nr 1 w Polsce).

Konsolidacja pożyczek podczas epidemii – czy warto?

Konsolidacja może uwolnić Twoją zdolność kredytową. Chodzi o połączenie mniejszych kredytów gotówkowych lub pożyczek w jeden dług. W ramach jednej umowy będziesz mógł zarówno spłacić dotychczasowe długi, jak i zdobyć dodatkową gotówkę na inne potrzeby. Tylko uważaj, żeby nie wpaść w spiralę długów!

Sprawdź, gdzie w Polsce dostaniesz kredyt konsolidacyjny.

Kiedyś konsumenci mogli konsolidować tylko te kredyty i inne zobowiązania, które były zaciągnięte w bankach. Obecnie niektóre firmy pożyczkowe mają w swojej ofercie konsolidację – możesz więc połączyć chwilówki i pożyczki na raty w jedną spłatę.

Autor: Michał Rakowski